Van ieder ding het diep begrip…

Ik hou van je, jij allerzachtste wet
waaraan wij rijpten, wij die met je vochten;
jij reuze heimwee dat wij nooit bedwongen,
jij woud waaruit we nooit een uitweg zochten,
jij lied met ieder zwijgen weer gezongen,
jij donker net
waarin zich vluchtend de gevoelens drongen.

 

Het getijdenboek (Stundenbuch) is een eerste hoogtepunt in het vroege werk van Rilke (Praag 1875 – Valmont 1926). Het vormt, naar Rilke’s eigen zeggen, een uitdrukking van zijn directe relatie tot God, tot de grond van zijn leven; een relatie die ook zonder de traditionele en kerkelijke binding volledig kan bestaan.

 

Etty Hillesum schrijft in haar dagboek dat ze het Stundenbuch en Brieven aan een jonge dichter van Rilke, samen met de Bijbel wil meenemen in haar rugzak.
Vanuit Westerbork laat ze in een van haar brieven weten: ‘En waarover moet je nu praten als je met vele zorgen en verantwoordelijkheden op enige vierkante meters afgerasterde heidegrond zit (…). Natuurlijk over Rainer Maria Rilke. Zijn Stundenbuch dat ik altijd in mijn tas meedraag, lag daar opeens op de houten tafel tussen onze rooiekool die koud werd (…). Behalve aan mijn beschutte bureau blijkt Rilke nu ook te kunnen aarden in deze ingesloten, weerloze mensengemeenschap…’

 

‘Leven’, voor Rilke wil dat zeggen: ‘Alles is dragen, in ons omdragen, en dan baren. Iedere indruk en iedere kiem van een gevoel volkomen in zichzelf, in het donker, in het woordloze, onbewuste, zich laten voleinden, onbereikbaar voor het eigen verstand, en dan in diepe deemoed en geduld het uur, waarin de nieuwe klaarheid doorbreekt, afwachten’. Mystiek ook seculier.

 

Deze cyclus staat open voor mensen, die weliswaar langs het pad van de taal – wij lezen de Nederlandse tweetalige editie uit 2009* – willen delen, maar ook in zichzelf willen waarnemen, luisteren, ontvangen, toelaten. Openstaan voor hymnen die zwijgen. Het accent ligt niet op analyseren en verklaren van teksten, maar op de eigen beleving, het waarnemen van die onzegbare, structuurloze, onuitsprekelijke, ondenkbare Aanwezigheid in onszelf.

 

*Rainer Maria Rilke, Het getijdenboek. Gedichten uit Das Stundenbuch. Vertaling Piet Thomas, Ten Have, Kampen 2009, 119 blz., ISBN 978 90 259 5975 3.

 

Dagen: Vijf maandagen (14.00 – 16.30 uur)
Data: 22 okt – 29 okt – 12 nov – 26 nov– 10 dec
Kosten: 50 euro
Begeleiding: Janneke Krijger en Cees Savelkouls