Van de schoonheid en de troost

Het intrigerende programma Van de Schoonheid en de Troost*, dat Wim Kayzer in de jaren negentig maakte voor de VPRO-televisie, blijft na vijf cycli op het KCS onverminderd in de belangstelling staan. Kayzer interviewde 26 befaamde kunstenaars, schrijvers, wetenschappers, filosofen en musici over datgene wat het leven voor hen de moeite waard maakt. Hoe weten zij te leven te midden van de vaak chaotische alledaagse werkelijkheid?

 

Hij legde hen de vraag voor wat in hun leven schoonheid vertegenwoordigt en of die schoonheid in staat is om troost te bieden in een somtijds mistroostig en moeilijk bestaan. Geen gemakkelijke vraag, waarop zijn gesprekspartners zoekend en tastend een antwoord zochten, zowel vanuit hun werk als hun persoonlijk leven. De reacties waren zeer uiteenlopend. Waar voor de een schoonheid en troost schuilen in de ordening van het heelal, vindt de ander deze juist in het onvoorspelbare en het vergankelijke. Maar ook in muziek, ansichtkaarten en zelfs in verdriet kan schoonheid schuilgaan.

 

Aan de hand van enkele interviews zullen ook wij ons in deze cyclus bezighouden met de vraag wat ons leven de moeite waard maakt. Wat biedt mij zowel schoonheid als troost om me te verzoenen met het leven en met mijn persoonlijk leven? We bekijken drie interviews met denkers en schrijvers van formaat: de filosofen Roger Scruton en Martha Nussbaum en de schrijver John M. Coetzee.

 

De Engelse filosoof Roger Scruton staat bekend als een zeer originele denker en als ‘conservatief’ in de goede zin van het woord. Waarschijnlijk vanwege deze ogenschijnlijke tegenspraak in zijn denken wordt hij ook wel controversieel genoemd. Hij is als weinig anderen in staat na te denken over de huidige maatschappelijke ontwikkelingen, het belang van religie en over het persoonlijk welbevinden in harmonie met de omgeving. Citaat: De verwondering en het ontzag die we deelachtig worden als we ons eigenbelang opzij zetten en met belangeloze hartstocht de natuur aanschouwen, zijn niet alleen de kern van esthetisch genoegen, maar ook de kern van de vroomheid.

 

Martha Nussbaum wordt wel de filosofe van de emoties genoemd: Ik denk dat emoties een soort beweging zijn, een soort energie, zeker geen gedachte. Ze zijn als windvlagen of de golven van de zee. Ze krijgen vat op mijn lichaam en brengen het in actie. In het interview is ze zeer openhartig over haar eigen emotionele ervaringen en de invloed daarvan op haar leven.

 

John M. Coetzee, wereldberoemd Zuid-Afrikaans schrijver en Nobelprijswinnaar, schreef voorafgaand aan het interview: Ik ben karig met woorden. Een ongemakkelijke en wonderbaarlijke ontmoeting met een schrijver wiens werk sterk beïnvloed is door zijn leven in Zuid-Afrika en tegelijk toch zeer universeel. Staande bij Diaz Beach als de plek van schoonheid en troost, zal hij zeggen: Een plaats waar je nagenoeg buiten de tijd staat, waar je haast in religieuze zin in retraite kunt gaan.

 

We kijken naar drie indringende gesprekken en zullen graven naar de onderstroom die ons leven kleurt, maar waar we doorgaans niet zo uitvoerig bij stilstaan. Wie gelooft dat schoonheid en troost geen illusies zijn, maar mogelijk kunnen bijdragen aan een zinvol bestaan, is van harte welkom.

 

*Bij de serie is destijds ook een boek verschenen: Wim Kayzer, Het boek van de schoonheid en de troost, Olympus, 2000, 2008¹³, 333 blz., ISBN 978 90 467 0273 4.

 

Dagen             Drie vrijdagen (11.00–16.30 uur)

Data                20 feb – 6 mrt – 20 mrt

Kosten            60euro

Begeleiding    Wil van der Heijden en Lia Vergouwen