Samen leven, een hele kunst

De afgelopen decennia stonden in het teken van het ‘ik’, van de ontplooiing van ons zelf. De laatste jaren komt de vraag op hoe we ons leven leiden samen met anderen. We zoeken verbindingen en een zekere geborgenheid. We verlangen ernaar vertrouwen te herstellen. En dat is nog een hele kunst. Waar staan wij in onze verbeelding van een nieuw ‘wij’?  Waar vinden we  bronnen voor onze creativiteit?

 

De film Roma

De met een Gouden Leeuw bekroonde film Roma uit 2018 van Cuarón is een levensechte, fijnbesnaarde film die betovert en verrast met subtiele details en herkenbaar menselijk geworstel.

De film speelt zich af tegen de achtergrond van het roerige en gewelddadige Mexico van de vroege jaren zeventig, maar begint en eindigt met een lange scène waarin de vloer van de binnenplaats geschrobd wordt door het kindermeisje Cleo dat inwoont bij een gezin uit de hogere middenklasse. We blijven bij haar, de hele film lang.

Roma is een biografische film, een ode aan het kindermeisje van de Mexicaanse regisseur zelf. Door zijn 57-jarige ogen kijken we met hem terug op wat destijds vanzelfsprekend was. ‘Je stelt jezelf weinig vragen over de mensen met wie je opgroeit’, zegt Cuarón. ‘Je houdt van ze, ze zijn er. Je hebt geen reden eens een stapje achteruit te doen, om die personen los te zien van die familie-context. Als individuen, mensen met hun eigen behoeften en wensen.’

Dat doet hij wel in zijn film Roma. Het kindermeisje Cleo is, zoals toen gebruikelijk was, afkomstig uit een inheemse bevolkingsgroep. ‘Voor mij was ze mijn tweede moeder, mijn indianenmoeder. Ze leeft nog steeds in het familiehuis, haar dochter is als mijn nichtje. Ze hoort bij het gezin, maar dat neemt haar sociale klasse niet weg, of haar inheemse komaf. Daardoor is ze achtergesteld. En dan was ze ook nog vrouw in de samenleving van toen. Driedubbel getroffen. Ik wilde in mijn film aandacht besteden aan de complexiteit van haar leven.’

En zo werd Roma een vrijwel plotloos sfeerportret van een familie én een subtiele kritiek op een racistische klassenmaatschappij vol geweld op de achtergrond. Betoverend is de weldadige rust van de film met zijn kalme camerabewegingen, talloze subtiel verbeelde details van herkenbaar menselijk geworstel en soms ook verrassend met een incidentele dosis magisch realisme. Een paar uur lang neemt Cuarón je mee naar een zelden zo op beeld vertoonde plek. De filmtitel Roma reikt daarmee naar de gouden periode van de Italiaanse cinema, het neorealisme van grootmeesters Rossellini en De Sica, die de ‘gewone mens’ portretteerden. Maar de titel is allereerst een verwijzing naar het Roma van Mexico-Stad, de wijk waar Cuarón opgroeide. Hij zet de wijk en zijn mensen neer in hedendaags en naturalistisch zwart-wit zodat de film nergens nostalgisch en romantisch wordt, maar wel de vraag oproept: samen leven, hoe doen we dat, toen en nu?

 

Datum                Zaterdag 21 september (11.00 – 16.30 uur)

Kosten               20 euro

Begeleiding       Wilbert Sentenie en Marjeet Verbeek