Groeien in mededogen

In het voorjaarsprogramma 2013 drie films die mededogen thematiseren. Compassie is voor ieder van ons onontbeerlijk. ‘Mededogen is zelfs onze menselijke bestemming’, zegt Hein Stufkens. Karen Armstrong heeft met het Handvest voor Compassie aangetoond dat mededogen inderdaad van alle tijden en plaatsen het bindend visioen is van religies. Ook veel films laten zien hoezeer het in het leven en samenleven draait om mededogen. Soms in positieve beelden, denk maar aan de films Des hommes et des dieux en As it is in heaven, die tonen hoe een leven vanuit mededogen mogelijk is. Maar het kan ook gebeuren dat films verbeelden hoe moeilijk het is om te leven vanuit mededogen. Ze zetten de kijker eerder aan het denken over wat er nodig is om te groeien in compassie.

 

Dat groeien in mededogen noodzakelijk is in onze globaliserende samenleving, staat echter buiten kijf. We zijn op elkaar aangewezen en hebben elkaar nodig, over de traditionele grenzen heen, tussen generaties en landen in. Filmbeelden kunnen ons helpen hoe daaraan gestalte te geven. De drie Franstalige films, die we zullen zien, helpen ons op weg. Ouders en kinderen, leraren en leerlingen, christenen en moslims, ze zullen elkaar in deze films vroeg of laat ontmoeten in mededogen.

 

Monsieur Lazhar

 

Een doodgewone donderdagmorgen op een keurige basisschool in Montréal. De elfjarige Simon is aan de beurt om de melkpakjes klaar te zetten en loopt een paar minuten voor de bel gaat alvast naar binnen. In zijn klas treft hij juf Martine aan, opgeknoopt aan haar eigen sjaal in de hoek van het lokaal. In Monsieur Lazhar komen zelfmoord, rouw, asielbeleid, pesten, fysiek contact tussen kinderen en volwassenen aan bod, maar wel door regisseur Philippe Falardeau op een heel fijnzinnige manier gebracht. Het had een overvol melodrama kunnen opleveren, maar dat is het niet geworden. De klas krijgt een vervangende meester, Bachir Lazhar, een Algerijnse immigrant. Zijn lesmethoden blijken nogal ouderwets, maar de pijn van de kinderen voelt hij haarfijn aan. Zijn kracht zit in zijn vermogen tot mededogen, niet in de laatste plaats door wat hij zelf in Algerije aan schokkends heeft meegemaakt. Monsieur Lazhar toont ons positieve beelden van mededogen, zij het met een treurig randje en zonder veel sentiment. De film werd beloond met een Oscarnominatie voor de beste niet-Engelstalige film en de publieksprijs op het filmfestival van Rotterdam 2012.

 

Le fils

 

Deze film van de gebroeders Jean-Pierre en Luc Dardenne heeft ook een leraar als hoofdpersoon, maar is veel beklemmender van aard. Olivier is een heel goede leraar. Hij woont in Luik en is gescheiden. Met veel geduld brengt hij vmbo-leerlingen het vak van timmerman bij. Totdat een nieuwe leerling zich aandient. Dan zien we Olivier veranderen in een man die geobsedeerd raakt. Langzaam wordt duidelijk welke tragische gebeurtenis de leraar en leerling met elkaar verbindt. Elke scène is gefilmd in één shot en duurt drie à vier minuten. De beweeglijke camera filmt de personages bijna uitsluitend op de rug, als het ware achter de feiten aan lopend. Elk detail heeft effect op de psychologische werking van de vertelling. We wilden alles zo insnoeren en onder druk zetten dat je het gevoel krijgt dat de boel gaat exploderen. De timmerman staat voor de keuze: blijft hij hangen in het verleden of kiest hij voor het leven? De film is intens en verwarrend en vertelt over de onzekerheid die het zetten van belangrijke stappen met zich meebrengt. Iemand die in de omstandigheden van Olivier nog compassie op kan brengen, getuigt van grote menselijkheid.

 

Le grande voyage

 

De Marokkaanse vader Mustapha voelt dat hij niet lang meer te leven heeft. Voor hij sterft wil hij nog een pelgrimstocht maken naar Mekka. Hij draagt zijn jongste zoon Reda, die in Frankrijk is opgegroeid, op om hem te brengen met de auto. Een welhaast onmogelijke opgave voor de jonge man, die net voor zijn eindexamen staat en ook nog zijn vriendinnetje moet achterlaten. Bovendien verloopt de communicatie tussen de moderne Reda en zijn traditionele vader uitermate stroef. Zelfs nu ze noodgedwongen de hele dag samen doorbrengen, slagen ze er nog niet in elkaar te begrijpen. De pelgrimstocht naar Mekka is ruim 4500 kilometer lang, maar de afstand tussen vader en zoon lijkt nog veel groter te zijn. Verder maken komische voorvallen, toevallige ontmoetingen en persoonlijke confrontaties de reis onvoorspelbaar. Maar eindelijk praten ze dan toch met elkaar. Deze film is een grote oefening in mededogen tussen twee generaties moslimimmigranten in Europa. Regisseur Ismaël Ferroukhi deed inspiratie op voor het verhaal toen hij met zijn eigen vader een tocht naar Mekka maakte. Le Grand Voyage won in 2004 in Venetië de Gouden Leeuw voor Beste Debuutfilm.

 

Van de deelnemers wordt verwacht dat ze in verband met het groepsproces aan de hele cyclus meedoen.

 

Dagen: Drie zaterdagen (11.00–16.30 uur)
Data: 19 jan – 2 feb – 23 feb
Kosten: 60 euro
Begeleiding: Marjeet Verbeek en Wilbert Sentenie