En God zwijgt… Lezen in het dagboek van Dag Hammarskjöld
En God zwijgt…
Lezen in het dagboek van Dag Hammarskjöld
Wanneer de Zweedse econoom en diplomaat Dag Hammarskjöld (1905-1961) de Noor Trygve Lie opvolgt als secretaris-generaal van de Verenigde Naties, wordt hij door zijn voorganger verwelkomd met de woorden: Je volgt mij op in de meest onmogelijke baan die er op de wereld bestaat. Bijna vijftig jaar later zegt de zevende VN-topman, de Ghanees Kofi Annan: Er bestaat voor een secretaris-generaal op een moment van een nieuwe uitdaging of crisis geen betere vuistregel dan zich af te vragen: ‘Hoe zou Dag Hammarskjöld gehandeld hebben?’
Ruim acht jaar lang zet Dag Hammarskjöld zich in om de wereldorganisatie van de Verenigde Naties uit te bouwen tot een Centrum waarin geweldloze omgang van volkeren met elkaar voorop staat. Hammarskjöld ontpopt zich als een briljant bemiddelaar en een discrete leider met een grote uitstraling. Hij wordt alom bewonderd om zijn toewijding aan het VN-handvest en om zijn moed om op te komen voor alle lidstaten. Op bemiddelingsmissie tijdens de Congo-crisis komt hij samen met vijftien anderen om bij een mysterieus vliegtuigongeluk in de buurt van Ndola, Noord-Rhodesië (het huidige Zambia). Hoogst waarschijnlijk is de vliegtuigcrash veroorzaakt door een aanslag. Het onderzoek naar de ware toedracht is onlangs opnieuw geopend. Nog in het jaar van zijn dood krijgt Hammarskjöld, vooral vanwege zijn stille diplomatie, postuum de Nobelprijs voor de Vrede.
In zijn woning in New York, waar het hoofdkwartier van de VN is gevestigd, treft men een manuscript aan, getiteld Vägmärken (Merkstenen). Er is een brief bijgevoegd aan zijn vriend de Zweedse politicus Leif Belfrage. Deze brief eindigt als volgt: Als je vindt dat ze (deze aantekeningen) het waard zijn om gedrukt te worden, heb je het recht dat te doen, als een soort ‘witboek’ over mijn dialoog met mezelf – en God.
In dit vanaf 1925 bijgehouden spirituele dagboek wordt stap voor stap de levensweg getekend van een mens die verlangt naar een doel in zijn eigen bestaan, een mens die zoekt naar zin en met een zuiver gevoel en een warm verstand voortdurend uit is op een leven waarin betrokkenheid op de wereld en religieuze diepgang samengaan.
Pinksteren 1961, enkele maanden voor zijn dood, schrijft Dag Hammarskjöld: Ik weet niet wie – of wat – de vraag stelde. Ik weet niet wanneer zij gesteld werd. Ik herinner me niet dat ik antwoordde. Maar eens zij ik ja, tegen iemand – of iets. Vanaf dat moment heb ik de zekerheid dat het leven zinvol is …
Op een zestal middagen willen we door gezamenlijke bespreking van Merkstenen* de ervaring en het zoeken van Hammarskjöld beter verstaan en tegelijk onze eigen ervaring en ons eigen zoeken op het spoor komen. Misschien wordt zo de stille wens van Hammarskjöld, die door velen wordt beschouwd als een mysticus, vervuld:
Het kan immers voor de een of ander zin hebben om de weg van een leven te zien waarover de levende zelf niet wilde praten.
*Dag Hammarskjöld, Merkstenen, Uitgeverij Ten Have, Kampen 2007, ISBN 978 90 259 5774 2 / 2016, ISBN 978 90 259 0440 1
Dagen Zes vrijdagen (14.00 – 16.30 uur)
Data 29 sep – 13 okt – 27 okt – 10 nov – 24 nov – 8 dec
Kosten 60 euro
Begeleiding Lia Vergouwen en Vic Bos