De zoektochten van drie kloosterzusters

Filmcyclus met Ida, Hadewych en Marie Heurtin

 

Wat de films Ida, Hadewych en Marie Heurtin gemeen hebben, is dat ze alle drie het leven volgen van een religieuze vrouw. Alle drie de films hebben als hoofdpersonage een vrouw die ervoor gekozen heeft kloosterzuster te worden. Maar daarmee houdt elke overeenkomst op. Los van het feit dat ze esthetisch zeer verschillend zijn, maken de drie films ook duidelijk dat vrouwen heel verschillende motieven kunnen hebben om in te treden. En dat hun eigenlijke zoektocht niet per se aansluit bij het religieuze kloosterideaal waaraan ze zich verbinden. Maar de films laten ook zien dat kloostergemeenschappen in staat blijken om ruimte te bieden aan al deze vrouwen, hoe verschillend ze ook zijn.

Volgens de klassieke opvatting treden vrouwen (en mannen natuurlijk) in een klooster in omdat ze zich herkennen in de spirituele motivatie van medezusters. Zij willen de wereld vaarwel zeggen, met medezusters samenleven naar de geest van de boodschap van Jezus en zich bezighouden met gebed en werk in dienst daarvan. Om zo’n religieus leven te leiden, leggen ze de kloostergeloften af van armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid.

Een prachtig ideaal natuurlijk, maar het is de vraag of het er in de praktijk ook altijd zo aan toe gaat. Zijn de drijfveren van vrouwen die willen intreden wel altijd zuiver religieus van aard? Of zoeken ze eigenlijk naar iets anders? En waarnaar dan? En in hoeverre speelt hun persoonlijke geschiedenis daarbij een rol, of de tijdgeest waarin ze leven?

De films Ida, Hadewych en Marie Heurtin laten zien hoe verschillend en voor een belangrijk deels ook onbewust de zoektochten van kloosterzusters kunnen zijn. Laten we mee op pad gaan met de Poolse Ida in de zestiger jaren van de vorige eeuw, de Franse Hadewych begin deze eeuw en de Franse Marguerite aan het einde van de 19^de eeuw.

Ida. Deze poëtische zwart-wit film uit 2013 van Pawel Pawlikowski speelt zich af in het communistische en rooms-katholieke Polen van 1962. De echo van de Jodenvervolging klinkt nog altijd, maar we horen ook de nieuwe klanken van Jazzmuziek. We volgen de jonge novice Anna, die als wees opgroeide in het klooster waar ze nu wil intreden. Van moeder-overste moet ze echter eerst haar tante bezoeken. Maar Anna weet niet eens dat ze een tante heeft, laat staan dat ze eigenlijk Ida heet en niet rooms-katholiek is maar joods! Met haar tante gaat Anna/Ida op zoek naar het ouderlijke graf. Het wordt een zoektocht naar haar identiteit.

Hadewych. Deze mooie maar ongemakkelijke Franse film uit 2009 van Bruno Dumont vertelt het verhaal van Hadewych, die als jonge, devote postulante in een klooster verblijft om daar in te treden. Moeder-overste vindt echter dat ze veel te ver gaat in haar geloofsijver en stuurt haar terug de wereld in om daar verlossing te vinden. In Parijs neemt ze haar doopnaam Celine weer aan. Haar leven neemt opnieuw een keerpunt wanneer ze de fanatieke moslim Nassir uit de banlieu ontmoet. In zijn zoektocht naar genade herkent ze zichzelf, ook al is hij moslim en zij katholiek. Het heeft schokkende gevolgen.

Marie Heurtin. Deze vriendelijke Franse film van Jean-Pierre Améris uit 2014 is vol aanrakingen en geuren en speelt zich af rond de waar gebeurde 19^e-eeuwse geschiedenis van zuster Marguerite en de 14-jarige doofblinde Marie Heurtin. Vanaf het moment dat ze de verwilderde Marie ontmoet, weet Marguerite dat ze dit meisje wil leren communiceren. Het vraagt van beiden veel geduld en doorzettingsvermogen, maar ze vinden samen inderdaad een nieuwe taal voor doofblinden. En er gebeurt meer. Voor zuster Marguerite is Marie de dochter van haar ziel. Alsof ze die nog zocht om vervulling te vinden in haar leven als kloosterzuster.

 

Dagen                Drie zaterdagen (11.00-16.30uur)

Data                  23 jan. – 6 febr. – 20 febr.
Kosten               60 euro
Begeleiding       Marjeet Verbeek en Wilbert Sentenie