Luisteren naar Etty Hillesum en Christian de Chergé

 

Het gaat er toch immers niet om, dàt men ten koste van alles dit leven behoudt, maar hòe men het behoudt. Etty Hillesum

Het wordt stilaan een traditie op het KCS om in augustus Etty Hillesum in het licht te zetten. De dagboeken en brieven van Etty blijven de aandacht trekken, in Nederland maar ook wereldwijd.

 

Deze zomercyclus kiezen we voor het prachtige boekje van Yves Bériault: ‘Alleen liefde heeft toekomst’. Bériault brengt hier getuigenissen samen van zowel Etty Hillesum als van de Franse trappistenmonnik Christian de Chergé, die samen met zes medebroeders in 1996 in Algerije werd vermoord.

Hillesum en Chergé blijken verrassend veel raakpunten met elkaar te hebben. Ze kiezen voor een radicale solidariteit en delen een onwankelbaar geloof in de mens, tegen alle feiten in. Beiden doorbreken politieke en religieuze grenzen en leggen een fundament voor een universele broeder- en zusterschap. Duidelijk wordt ook dat de broeders het werk van Etty Hillesum hebben gekend en dat het hen steun en richting heeft gegeven.

 

Wanneer die toekomst door de feiten wordt weersproken, wanneer het geweld in het hart van de mensen alomtegenwoordig is, wanneer pessimisme haar verduistert, is Etty Christians bondgenoot in haar vastbeslotenheid door dik en dun stand te houden. Ze citeert iemand die tegen haar zegt: ‘Na deze oorlog zal er, behalve een stroom van humanisme, ook een stroom van haat over de wereld gaan.’ Haar reactie luidt: ‘En toen wist ik het weer; ik zal te velde trekken tegen die haat.’  Het is eigenlijk een en dezelfde weg van de verwachting die Etty en Christian gaan; beide willen antwoorden op een innerlijke roepstem die maakt dat ze met een nieuwe blik kijken naar de wereld en de naaste.

 

We lezen tijdens deze zomer-tweedaagse een aantal van tevoren uit het boek gekozen teksten. Ook maken we gebruik van diverse werk- en gespreksvormen die ons helpen de woorden van Etty en Christian voluit in ons te laten bewegen. We gaan op zoek naar wat ons raakt en inspireert. Maar vooral ook zoeken we naar wat ons in deze roerige tijden kracht en hoop kan geven.

 

Voor deze cyclus kunt u het boekje ‘Alleen liefde heeft toekomst’ van Yves Bériault aanschaffen. Ook is het mogelijk kopieën te krijgen van de gekozen teksten. U hoeft dan niet het boekje aan te schaffen. Voor de kopieën wordt een kleine bijdrage van 3 euro gevraagd. U krijgt van tevoren informatie over welke teksten u voor de eerste bijeenkomst kunt  voorbereiden.

 

Dagen: Twee middagen (13.00 – 16.30 uur)

Data: Maandag 19 aug en woensdag 21 augustus

Kosten: 22 euro

Begeleiding: Dinette Kooiman en Mineke Kroes

Mystiek ervaren in de kloosterregel van Augustinus

 

Ruim 1600 jaar geleden schreef kerkvader Augustinus een inspirerende tekst voor kloosterlingen. Op onze Open avond voor de start van het najaarsseizoen zal Frank Kazenbroot daarover komen vertellen. Hij heeft zelf jarenlang deze regel gevolgd in de abdij van Berne te Heeswijk en ontdekte dat Augustinus acht stappen heeft beschreven op een weg die mystiek te noemen is. Waar het gaat om ervaring van eenheid met God en met elkaar.

 

Tijdens de lezing zal Frank ook een lied laten horen met een tekst van Augustinus. Met elkaar kunnen we vervolgens in gesprek gaan: Wat heeft deze oude kloosterregel ons vandaag te zeggen?

 

Na zijn kloosterleven was Frank Kazenbroot geestelijk verzorger in een gevangenis en momenteel is hij geestelijk verzorger in een ziekenhuis. Hij schreef een boek over de kloosterregel van Augustinus en in 2018 verscheen er een boek van zijn hand over zanger en dichter Leonard Cohen.

Deelname is alleen mogelijk na schriftelijke aanmelding

 

Datum: Vrijdag 13 september  (19.30u – 21.30u)

Kosten: Open schaalcollecte

Inleider: Frank Kazenbroot

Aarde als Thuisbasis

 Over de aarde en de manier waarop haar bewoners met haar omgaan en bewonen wordt veel geschreven. Maar zelden zo veelzijdig als in het tijdschrift Speling, waar kennis en verdieping elkaar versterken en zo de lezer de kans bieden vanuit kernachtig geformuleerde artikelen de eigen visie te toetsen en verruimen.

Zo trekt Speling dit jaar de wijde wereld in en gaat op zoek naar bronnen van inspiratie, die kunnen helpen om de crises die ons en de aarde teisteren ten goede te keren.

 

In elke editie staan gemiddeld zestien artikelen van de hand van even zo vele auteurs opgenomen. Deze artikelen dienen vooraf aan de bijeenkomst gelezen te worden en vanuit het beproefde concept thuis lezen en de inhoud in groepsverband uitdiepen komen enthousiaste lezers graag samen.

Wij luisteren tijdens de bijeenkomsten zonder commentaar naar ieders eigen keuze van teksten en mogen elkaar hierover vragen stellen, maar het hoeft niet! Zo ontstaat binnen de geboden ruimte gelegenheid om samen te delen en nader uit te diepen wat elk van ons geraakt heeft.

 

Dagen: Vier dinsdagen (13.30 – 15.30u)

Data: 3 sep – 3 dec – 4 mrt – 3 juni

Kosten: 44 euro

Begeleiding: Joanne Kruijswijk Jansen en Caroline van Wilgen

Aan de hand van Ken jezelf van de filosofe Tinneke Beeckman

 

Ken jezelf is een klassieke spreuk van alle tijden en voor alle leeftijden. Voor Socrates was het de leidraad voor alle filosofische gesprekken die hij voerde. En juist in deze tijd, nu we overspoeld worden met beelden van anderen over hoe we zouden moeten zijn, is het een heel actueel thema en een uitdaging.

Tinneke Beeckman, een gerenommeerde Vlaamse filosoof en moraalwetenschapper, heeft hier een praktisch en filosofisch boek over geschreven, waarin de vraag naar kennis van jezelf als individueel persoon wordt overstegen. Het gaat ook over de vraag, hoe te leven als mens en als burger in deze wereld. Zelfkennis kan ons helpen om de moeilijkheden in deze wereld beter te begrijpen en ermee om te gaan. En de uitdaging is om het niet te laten bij kennis over jezelf alleen, maar ernaar te gaan handelen en zo te streven naar een zin- en betekenisvol bestaan.

 

Het vertrekpunt in haar boek is steeds een filosofische vraag:

Wie ben je? Wat voel je? Wie wil je zijn? Hoe leef je en hoe sterf je?

Bij iedere vraag komt een aantal toepasselijke thema’s aan de orde, die ze uitwerkt aan de hand van filosofische ideeën of romans van onder anderen Seneca, Spinoza, Hannah Arendt en George Orwell, Camus en Jane Austen.

 

Beekman schuwt niet om ook zichzelf te doorgronden en op die manier ook haar eigen blinde vlekken op het spoor te komen.

Ze is niet voor niets ook moraalfilosofe, als ze zich buigt over vragen als: Ben je moreel als je verontwaardigd bent? Moet je altijd tolerant zijn? Hoe vind je morele regels in een goddeloze wereld? Waarom kun je beter niet wraakzuchtig zijn?

 

Bij deze vragen zijn waarheid en waarachtigheid in haar boek wezenlijke ijkpunten om tot inzicht te komen en te voorkomen dat ieder zijn eigen waarheid aanhangt of tot complottheorieën komt.

 

Jezelf bevragen is een nooit eindigende bezigheid. We veranderen als mens in een wereld die zelf ook voortdurend verandert. Daarom nodigen we u uit om deze zoektocht samen met anderen te ondernemen aan de hand van boeiende essays van deze erudiete filosofe, beseffend dat we nooit te oud zijn om wijs te worden.

 

Dagen: Vijf vrijdagen (10.30 – 13.00 u)

Data: 4 okt – 18 okt – 1 nov – 15 nov – 29 nov

Kosten: 55 euro

Begeleiding: Wil van der Heijden en Kees Weel

Oerbeelden die we vaak over het hoofd zien?

 

Veel vrouwen staan tegenwoordig onder druk door de verschillende rollen die ze moeten spelen. Ze vragen zichzelf af hoe ze deze  moeten combineren en wie ze uiteindelijk zijn.

 

We bespreken een aantal oerbeelden die worden verbonden met een Bijbelse vrouwenfiguur. Het gaat er niet om Bijbelpassages uit te pluizen met hun achtergrond, maar om een oervorm open te vouwen, die we in de Bijbelse figuur ontdekken. De gepresenteerde beelden zijn bedoeld om vrouwen te helpen hun eigen wezen te ontdekken en te leven vanuit de innerlijke rijkdom van hun vrouw-zijn. Bovendien kunnen de beelden vrouwen de weg wijzen om de wonden te helen die valse vrouwbeelden hebben aangericht en hen te helpen hun eigen heelheid, hun ‘waarde’ te vinden.

 

Vier sterke Bijbelse vrouwen: Deborah, Hagar, Hanna en Ruth, nemen ons mee op hun zoektocht naar wie wij uiteindelijk in wezen zijn. Eerst lezen we de schriftteksten en daarna reflecteren we over Deborah, de rechter. Vervolgens over Hagar, de verstotene.

Wat kan Hanna, de wijze vrouw ons leren? En hoe gaan we om met het vreemde, mysterieuze, onbekende? Ruth zal ons de weg wijzen.

 

De vier keuzes moedigen ons aan met elkaar in gesprek te gaan om te ontdekken wat hun en onze diepste identiteit is.

 

Dagen: Vier woensdagen (13.30 – 15.30u)

Data: 23 okt –  6 nov – 20 nov – 4 dec

Kosten: 44 euro

Begeleiding: Janneke Krijger en Wil Simis-Goddijn

Meister Eckhart over de ziel

De Rijnlandse mysticus uit de 14de eeuw, Meister Eckhart, heeft tot op vandaag een diepgaande doorwerking in het geestelijk leven, zowel op christelijk spiritueel als op seculier vlak, zowel in het westen als in het oosten. Hij doordenkt levenskunst tot op de bodem van het menselijk bestaan en biedt zo verbindende perspectieven, weerbare eigenstandigheid in zich vaak opdringende lijnen van tijdsgeest: macht, maakbaarheid, handelsgeest, controle, volgzaamheid en nog zoveel meer, zowel op religieus als wereldlijk terrein.

 

Zelf trekt Eckhart die levenskunst door tot in de Godsrelatie. Hij ziet mens-wording en Godsgeboorte in één proces gebeuren. Hij acht mensen in staat hun eigen leven te wekken, voor hem niet buiten God om maar juist in het wordingsproces van God zelf. Tot jezelf komen en mystieke Godsverbondheid blijken op één lijn te kunnen liggen.

 

Drie zaterdagen gaan we uit zijn werk lezen. We proberen zijn teksten te begrijpen, in de context van destijds, maar vooral in ons eigen bestaan. In gesprek met elkaar vanuit eigen geschiedenis en ervaring , met op de achtergrond de teksten,  proberen we fragmenten van levenskunst in beeld te krijgen die ons verbinden met een leven gevende ruimte in onszelf.

 

Dagen: Drie zaterdag (11.00 – 16.00 u)

Data: 26 okt – 9 nov – 23 nov

Kosten: 66 euro

Begeleiding: Frans Maas

Een verkenning van het werk van de Islamitische mysticus Mevlana Rumi

 

Mystieke teksten zijn een bijzonder soort teksten: fascinerend, verleidelijk, weerbarstig en paradoxaal. Om je hoofd over te breken, en dat is ook net de bedoeling. Want mystieke teksten lees je met je hart. En het hart kent zoals vanouds zijn redenen die de rede niet kent. Het sleurt je ergens naar toe waar wij vanuit ons veilige en comfortabele leven dikwijls niet heen willen.

Mystieke teksten maken ons niet zelden weerloos en bescheiden. En juist in die onmacht en  hulpeloosheid kan de betekenis ervan soms tot ons doordringen, even maar, zoals een vuurtoren de duisternis een kort moment verlicht.

 

Tijdens het lezen en luisteren kunnen we ons zo laten openen voor het Mysterie van ons bestaan. Niet zoals gebruikelijk eigenmachtig, maar ontvankelijk. Stroomopwaarts als een forel, wonderbaarlijk de hindernissen nemend die ons zo vaak als sluiers afhouden van de kennis van wie wij  als mensen  en mensheid in werkelijkheid zijn.

Op de weg terug naar de Bron waaruit wij voortgekomen zijn.

 

Deze mystieke houding, openheid en innerlijke vaardigheid, is voor de zo chaotische en  duistere tijd waarin we nu leven het belangrijkste of wellicht enige voertuig  voor de vorming van een nieuw verhaal voor onze mensheid. Een van verbondenheid en eenheid.  Voorbij het oude verhaal van afgescheidenheid, van eigenbelang, macht en ego-dominantie en van ongebreidelde hebzucht. Een verhaal dat nu het voortbestaan van de leven schenkende schoot van onze mensheid, die van onze aarde, bedreigt.

 

In het omvangrijke  en bijzondere werk van Mevlana Rumi (1206-1273), een middeleeuwse Perzische en Islamitische geleerde, dichter en mysticus, vinden wij zo maar een overvloedig maar allesbehalve vrijblijvend Licht en tegengif. Zijn bekendste werk, de Mathnawi al Masnavi , noemt hij in zijn inleiding niet voor niets  ‘De Winkel van de Eenheid’. Daarom spreekt hij tegenwoordig ook zo tot onze verbeelding. Een van de redenen hiervoor is dat hij, in deze tijd van materialisme en reductionisme, de waarde en betekenis van de ziel weer voor het voetlicht heeft gebracht. En in het verlengde daarvan, dat hij de ontvankelijkheid van deze ziel steeds weer weet te verbinden met de allesomvattende energie van de Liefde, die voorbij alle religies gaat. Of daar, anders gezegd, juist de kern van uitmaakt.

 

Gedurende twee middagen zullen we in samenspraak met elkaar Mevlana Rumi’s betekenis en Licht voor de duistere tijd waarin we  nu leven verkennen en opdelven. We doen dat aan de hand van meerdere van zijn teksten. Op zoek naar zijn tegengif. In en voorbij onszelf.

 

De begeleiding is in handen van Paul Mulders, leerling in de Mevlevi-traditie, oud geestelijk verzorger en tuinman. Zie verder: www.wijsheidsweb.nl/auteurs/paulmulders.

 

Dagen: Twee woensdagen (14.00 – 16.00 uur)

Data: 27 nov – 11 dec

Kosten: 22 euro

Begeleiding: Paul Mulders

Het Weihnachts-Oratorium van Bach is als één geheel gedacht, maar in zes delen gecomponeerd die afzonderlijk van elkaar kunnen worden gezien. Dat komt omdat Bach zijn Weihnachts-Oratorium gemaakt heeft voor de Lutherse liturgi­evieringen in Leipzig voor zes ‘hoogfeestdagen’ tussen Eerste Kerstdag en Driekoningen rond de jaarwisseling van 1734-1735. Bach heeft dit complexe werk waarschijnlijk maar één keer uitgevoerd, weliswaar op sommige dagen twee keer, de eerste keer ’s morgens in de ene kerk en de tweede keer ‘s middags in een andere. Maar misschien heeft hij toch losse delen in latere jaren op het liturgische rooster gezet.

 

Het werk bestaat uit zes delen die wij als één geheel kunnen beschouwen. Wat hun vorm betreft lijken ze erg veel op de Matthäus- en de Johannes-Passion: de tekst uit het evangelie wordt overwogen door recitatieven, aria’s en koralen.

 

Bachs Weihnachtsoratorium lijkt in de verste verte niet op de bekende Anglicaanse kerstviering waarin Schriftteksten afgewisseld worden door populaire Engelse Carols. Bach gebruikt wel bekende kerst-koraalstrofen maar laat aan het begin en het eind ook de muziek van wat wij kennen als O Haupt voll Blut und Wunden klinken. Blijkbaar roept voor Bach het kerstevangelie associaties op met het lijdensverhaal. Dit geeft ons stof tot overwegen en kan de betekenis van het verhaal van Bethlehem voor ons verdiepen.

 

In de wijze waarop Bach met deze teksten uit de Schrift omgaat, laat hij horen en zien, hoe het Woord van God ook aan hem geschiedt. In teksten en muziek opent Bach voor ons de deur naar een geestelijke ruimte waar woorden van profeten en evangelisten tot klinken komen.

 

Onder leiding van Ad de Keyzer hebben wij al eerder verschillende momenten uit het Weihnachts-Oratorium beluisterd en overwogen.

We zullen ditmaal de laatste twee delen, deel 5 voor de zondag na Nieuwjaarsdag en deel 6 voor Driekoningen, beluisteren en overwegen. De bewogenheid van Bach kan ook ons vandaag de dag tot een bron van inspiratie zijn.

 

Datum: donderdag 28 november (11.00 – 16.00u)

Kosten: 22 euro

Begeleiding: Ad de Keyzer