Het driemaandelijkse Speling zoekt naar eigentijdse spiritualiteit en mystiek. Speling probeert de onderstroom van het alledaagse leven zichtbaar te maken. Het tijdschrift is nieuwsgierig naar wat er ten diepste leeft in de cultuur en de samenleving. Speling wil verdieping geven maar wél met beide benen op de grond blijven staan. Want als spiritualiteit gaat zweven en het contact verliest met de alledaagse werkelijkheid, raakt zelfs Speling het spoor bijster.
Het thema voor de lopende jaargang is de vraag, waar wij ons bevinden. Is er nog iets dat houvast biedt, of worden we volledig op onszelf teruggeworpen en moeten we het zelf maar weten?
Dat geldt voor het mondiale politieke landschap, maar ook in ons persoonlijke leven kan de vraag zich aandienen of er iets is, dat oriëntatie biedt en richting wijst. Is er nog een kompas waarop wij kunnen varen?
Het jaarthema is: grenzen. Elk van de vier nummers behandelt een bepaalde invalshoek: grenzen, bakens, wegen, verbanden.
We richten ons op verdwaalde mensen, op mentaal en fysiek daklozen, op woestijn en ballingschap. In de hoop dat een ervaring van ballingschap kan uitmonden in een ervaring van bevrijding dat een onbegaanbaar pad toch begaanbaar blijkt.
De – steeds doorgaande – leesgroep bestaat inclusief begeleiders uit 10 personen.
Eens per kwartaal komen we bij elkaar. In de loop der jaren is een hechte band ontstaan, die zich kenmerkt door een veilige omgeving waar doorleefde ervaringen in de taal van het hart gedeeld kunnen worden. Nieuwkomers zijn van harte welkom om zich aan te sluiten.
We lezen Speling, te bestellen bij Uitgeverij Gianotten, Postbus 9228, 5000HE Tilburg: speling@gianottenprintedmedia.nl Jaarabonnement 28.50 Euro. Zie ook www.speling.nl
Dagen Vier dinsdagavonden (19.30 – 21.45 uur)
Data 28 aug – 4 dec – 5 mrt – 4 juni
Kosten 40 euro
Begeleiding Joanne Kruijswijk Jansen en Krijn Kramer
Niet voor niets kreeg Bob Dylan de Nobelprijs voor literatuur.
De teksten van zijn songs hebben diepgang en zeggingskracht.
Ze weerspiegelen de levensvragen van mensen in de huidige wereldsamenleving. Ze tintelen van spiritualiteit.
Kick Bras schreef er een boekje over. Hij zal ons een aantal songs laten horen en daarbij wijzen op hun spirituele betekenis.
Vier thema’s komen aan de orde: profetisch protest; hoe te leven; jood en christen; de liefde en de dood.
Datum Vrijdag 7 september (19.30 – ca 21.30 uur)
Kosten Deze Open Avond wordt u gratis aangeboden
Inleider Kick Bras
Aanmelden noodzakelijk (ruimte is beperkt) en uitsluitend schriftelijk of via e-mail: info@kcs-haarlem.nl
In winkels met religieuze literatuur mijd ik instinctief boeken die het woord ‘liefde’ in de titel dragen. (Tomáš Halík)
“Het belangrijkste thema van dit boek is de liefde. Er zijn maar weinig woorden die zo uiteenlopend geïnterpreteerd kunnen worden als de woorden ‘God’ en ‘liefde’.” Zo begint Tomáš Halík zijn ‘voorlopige reisverslag’ van deze spirituele zoektocht naar liefde.
De slotalinea van zijn reis naar hoe je God, jezelf, de ander, je vijand en de wereld lief kunt hebben, luidt: “In de liefde zijn wij het meest onszelf. In de liefde zijn wij menselijk, het aller menselijkst. Maar juist en alleen daar waarin wij het diepst, volledig en tot aan de rand menselijk zijn, al te menselijk zelfs, toont en geeft zich aan ons dat wat het menselijke overstijgt.” Tussen deze twee alinea’s nodigt de schrijver ons uit het door het vele gebruik versleten woord ‘liefde’ als nieuw te beleven en te omarmen.
Tomáš Halík (1948) groeide op in het toenmalige Tsjecho-Slowakije, waar het atheïsme de staatsgodsdienst was. Hij bekeerde zich op zijn 18e tot het christelijk geloof. Van zichzelf zegt hij dat hij na een ‘lange en intensieve weg naar het christelijk geloof toe getwijfeld is’. Hij was een jaar- en studiegenoot van Jan Palach, de student die zichzelf op 16 januari 1969 in brand stak uit protest tegen de Sovjetbezetting. Op 30-jarige leeftijd werd Halík tijdens het communistische regime in het geheim tot priester gewijd. Zelfs zijn moeder was niet op de hoogte van zijn werk in de ‘ondergrondse kerk’. Naast zijn illegale activiteiten oefende hij het beroep uit van psychotherapeut voor alcohol- en drugsverslaafden. Halík was een vriend van Václav Havel en werd een van zijn adviseurs toen Havel president werd. Tegenwoordig is hij pastoor van de studentengemeente en hoogleraar filosofie en sociologie in Praag.
De titel van zijn boek gaat uit van de ‘definitie van de liefde’ die aan Augustinus wordt toegeschreven: amo: volo, ut sis (‘Ik heb lief – dat betekent: Ik wil dat jij bent). Halík wil deze definitie verrijken met de liefde van en voor God en met de liefde voor de vijand.
Hij verdiept het beeld van de liefde tot een gebeuren waarin de mens zichzelf overstijgt of over zijn eigen grenzen wordt getrokken, een gebeuren waarin de mens ophoudt zichzelf als middelpunt te zien en zich openstelt voor het verlangen, voor ‘ik wil dat jij bent’. Thematisch en inhoudelijk sluit het boek aan op Geduld met God, waaraan in 2015 een cyclus is gewijd.
Op een zestal middagen willen we door gezamenlijke bespreking van dit ‘reisverslag’ de ervaring en het zoeken van Tomáš Halík beter verstaan en tegelijk onze eigen ervaring en ons eigen zoeken op het spoor komen. We proberen de grote woorden te koppelen aan onze dagelijkse ervaringen en zoeken ‘naar inspiratie en bemoediging voor onderweg’.
* Tomáš Halík, Ik wil dat jij bent. Over de God van liefde, Vertaling: Petra Prins-Mikulková en Dirk Prins, Boekencentrum, Utrecht 2017, ISBN 978 90 239 7135 1
Dagen Zes vrijdagen (14.00 – 16.30 uur)
Data 28 sep – 12 okt – 26 okt – 9 nov – 23 nov – 7 dec
Kosten 60 euro
Begeleiding Lia Vergouwen en Vic Bos
Hij deed dat een dichter-leven lang. En bijvoorbeeld Etty Hillesum heeft hem zo goed gehoord dat zij zijn woorden wilde ‘lenen voor weergave van eigen dingen’ waarvoor ze nog ‘geen eigen woorden’ had. Woorden over alles tussen hemel en aarde. Hij was voor haar een van die ‘wegwijzers naar de regionen van de ziel’:
Waarheen richt ik mijn ziel zodat ze niet
de jouwe raakt? En hoe moet ik haar tillen,
over jou heen, om nog meer te willen?
Toch brengt al wat ons aanraakt, jou en mij
tot elkander als een van die streken,
die uit twee snaren maar één stem doen spreken.
Op wat voor instrument zijn wij gespannen?
En welke violist houdt ons in handen?
O lied zo blij.
Rilke’ s werk omvat zowel fictie, beschouwend proza als poëzie.
Ons beperkend tot zijn poëzie willen wij net als Etty Hillesum zijn leeslessen volgen. Zij was geroerd door het scheppende vermogen van deze poëtische goochelaar, die aandachtig naar eigen innerlijk dichtte over boven en beneden en wat daar woont aan engelen, mensen, dieren en dingen. Heel vaak wordt Rilke door Etty geciteerd. Aan de gedichten die zij in haar cahiers aanhaalt zullen we apart aandacht besteden in één van de vijf bijeenkomsten waarin wij met haar en hem meegaan en leren aandachtig te zijn bij jou en Jou, bij vriend en vreemde en bij alles wat is en verwijst.
Dagen Vijf dinsdagen (14.00 – 16.30 uur)
Data 2 okt – 16 okt – 30 okt – 13 nov – 27 nov
Kosten 50 euro
Begeleiding Janneke Krijger en Cees Savelkouls
De mens hunkert naar taal.
Taal verbindt.
Taal troost.
Taal is nodig om te communiceren
maar bovenal is het een middel om je te uiten,
om je te manifesteren,
om te laten zien wie je bent.
Er zijn verschillende soorten taal.
Lichaamstaal,
gebarentaal,
een eigen taal.
Taal onderscheidt ons.
Poëzie heeft een aparte plaats.
Hierin kan je meer uitdrukken dan dagelijkse woorden.
Kijken wat jou ruimte geeft.
Je kunt woorden en zinnen gebruiken die je niet verwacht
maar die wel een gevoelslading hebben.
Je kunt zinnen zo voegen dat het meer zegt.
Het kan je op een ander been zetten,
iets met je doen.
Als je niet weet wat je moet schrijven
is dat het beste begin.
Een ontdekkingsreis naar je dromen,
herinneringen, ervaringen.
Schrijvend ontdekken wat het beste bij je past.
Met poëzie lezen en schrijven.
Voor iedereen die graag gedichten schrijft of het nog niet eerder heeft gedurfd.
Tijdens deze workshop lezen we een aantal gedichten van bekende dichters. Vanuit deze gedichten schrijven we aan de hand van creatieve schrijfoefeningen en korte schrijfopdrachten een eigen gedicht. Schrijfervaring is niet nodig.
Verlangen en nieuwsgierigheid wel.
Dagen Twee vrijdagen (14.00 – 16.30 uur)
Data 5 okt – 19 okt
Kosten 40 euro
Begeleiding Lidwiene Vermeij
Misschien hoeven we maar een paar regels uit dit boek te lezen (al lezend met een potlood in de hand staat een bladzijde al snel vol onderstrepingen) en het gesprek kan starten. Want volgens Christian Wiman is een modern gelovige een zoeker. Vastgrijpen betekent laten ontglippen. Nieuwe taal zoeken is onvermijdelijk een queeste naar wat geloven kan behelzen.
Die zoektocht onderneemt Christian Wiman In het dagboekachtige Mijn heldere afgrond. Hij heeft geen antwoorden (“I don’t run a church”) op vragen over God. Hij zoekt en balanceert tussen wat onzegbaar is maar wat zich soms, onverwacht, ervaren laat. Poëzie helpt daarbij. Zo opent het boek met deze regels:
Mijn God mijn heldere afgrond
alle verlangen verdwijnt niet in uw zwarte gat
weer nader ik van wat ik weet de rand
niets kan ik geloven en toch geloof ik dat:
En dan begint het boek. Het boek eindigt ook met deze dichtregels, alleen staat er dan na de laatste regel een punt.
Mijn heldere afgrond is een uitwerking van wat in Wiman opborrelt
– als uit een verscholen bron – nadat hij verneemt levensbedreigend ziek te zijn. Hij kan niet anders dan zijn vragen over leven en dood te vertolken in het licht van wat hij als door God gegeven ervaart. Tegelijk beseft hij niets zeker te weten. Zo jongleert hij met woorden om ervaringen van vervreemding en waarheid, leven en sterven, onrust en lichtheid over te brengen aan zijn lezers.
In 2016 verscheen dit boek in Nederland, vertaald door Willem Jan Otten. Op de een of andere manier vertolkt Wiman een manier van gelovig zijn die lucht geeft zonder het zoeken op te schorten.
In november 2016 was Wiman zelf in Nederland te gast in De Balie in Amsterdam en bij DeZinnen in Den Haag en gaf daarbij verschillende interviews.
Mijn heldere afgrond is een zeer boeiend, maar niet een gemakkelijk boek. Dat maakt het heel geschikt om samen te lezen. Voor ons zal het voornaamste het onderlinge gesprek zijn over wat in ons opborrelt als we het boek lezen, iets waartoe de teksten ook voortdurend oproepen.
Om goed mee te kunnen doen is het nodig het boek ter beschikking te hebben. Hierbij de boekgegevens:
Christian Wiman, Mijn heldere afgrond. Overpeinzingen van een modern gelovige. (Vert. Willem Jan Otten).
Uitg. Brandaan, Barneveld 2016. ISBN 978 94 6005 035 0 NUR 700/728
Deze cyclus bieden we opnieuw aan. De interesse was vorig jaar zo groot dat we belangstellenden moesten teleurstellen. Mijn heldere afgrond bleek zeker ook voor herhaling vatbaar vanwege de mooie en diepgaande gesprekken die de bijeenkomsten afgelopen voorjaar opleverden. Nu dus een nieuw aanbod met deels ook nieuwe begeleiding.
Dagen Vijf woensdagen (13.30 – 16.00 uur)
Data 10 okt – 24 okt –7 nov – 21 nov – 12 dec.
Kosten 50 euro
Begeleiding Wil Simis-Goddijn en Riet Spierings
‘Als ik iemand ontmoet, probeer ik altijd op menselijk niveau in contact met die persoon te zijn,’ zei de Dalai Lama. (…) ‘Ik weet dat hij of zij op dat niveau verlangt naar geluk, minder problemen, een makkelijker leven. Net als ik. Als ik mijzelf in het contact met anderen steeds als de veertiende Dalai Lama zie, creëer ik zelf de basis van mijn uitzonderingspositie en eenzaamheid. Er is tenslotte maar één Dalai Lama in de wereld. Maar als ik mijzelf daarentegen als medemens beschouw, zijn er zeven miljard mensen met wie ik een diepe verbondenheid kan voelen.’
Half september 2018 brengt de Dalai Lama een bezoek aan Nederland. In het KCS geven we hier graag aandacht aan met deze zondag, waarbij teksten van de Dalai Lama en Desmond Tutu centraal zullen staan.
De Dalai Lama en de Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu zijn al jarenlang goede vrienden. Heel verschillend zijn ze: de één is Aziaat, boeddhist, celibatair. De ander Afrikaan, christen en gehuwd. Beiden hebben als spiritueel leider vastberaden ingezet op het verkrijgen van internationale erkenning voor het onrecht en geweld dat hun volken werd en wordt aangedaan. Hierbij hadden ze een duidelijke weg op het oog waarbij niet geweld, maar waarheid, mededogen, liefde en verzoening de belangrijkste pijlers waren. Beiden ontvingen ze de Nobelprijs voor de Vrede.
De Dalai Lama en Desmond Tutu dragen ieder afzonderlijk een boodschap uit die wordt geïnspireerd en gedragen door hun eigen spirituele/religieuze traditie en cultuur, gecombineerd met hun (vaak indrukwekkende) persoonlijke ervaringen en inzichten die zij tijdens onderdrukking en geweld hebben opgedaan. Tegelijkertijd voelen beide mannen een sterke aspiratie een wereldwijde boodschap uit te dragen die hun eigen traditie en cultuur overstijgt en aansluiting zoekt bij universele waarden van menselijkheid, liefde en hoop. Hiermee openen hun boodschappen en inzichten een actieve handelingsweg voor alle mensen (van welke gezindte, cultuur of traditie ook) die op zoek zijn naar een liefdevoller, harmonieuzer en gelukkiger leven. Zowel in het klein als in het groot. Tutu en de Dalai Lama laten op overtuigende wijze zien dat werken aan een meer liefdevolle en positieve wereld ook altijd werken is aan je eigen persoonlijke groei. Wat ook betekent dat we elkaar nodig hebben en afhankelijk zijn van elkaar.
De warme vriendschap tussen de twee zorgt ervoor dat de Dalai Lama en Tutu nog regelmatig de verbinding met elkaar zoeken.
In 2016 verscheen hun boek Het boek van vreugde, een uitgebreid verslag van het bezoek dat Tutu in 2015 aan de Dalai Lama bracht. Het contact tussen de twee vrienden is nooit oppervlakkig, maar intens en vol leven. En altijd doorspekt met een flinke dosis humor en vrolijkheid.
Tijdens deze zondag dompelen we ons onder in een aantal hoopgevende teksten uit dit inspirerende boek, die we zullen samenbundelen in een kleine reader.
Datum Zondag 21 oktober 2018 (11.00 – 16.00 uur)
Kosten 20 euro
Begeleiding Mineke Kroes en Dinette Kooiman
Teresa is twee en zestig, als ze op aandringen van iemand die zij hoog heeft, haar vriend Gracián, in drie maanden tijd een indrukwekkend boek schrijft over wat volgens haar het geheim is van innerlijke kracht en weerbaarheid naar buiten. Zij ontwikkelt daarvoor het beeld van een kasteel, onverwoestbaar naar buiten toe en geborgen intiem in zijn binnenpleinen en kamers.
We lezen haar Innerlijke Burcht. Haar visie: met ons eigen menselijke bestaan verweeft en borgt zich een werkelijkheid die grootser is dan de onze. Dat meemaken is tot je zelf komen. In haar taal: God zoekt dringend contact met ons, bij uitstek in het diepst van de ziel. Het komt erop aan dat niet te missen.
Dagen Drie zaterdagen (11.oo – 16.30 uur)
Data 10 nov – 24 nov – 8 dec
Kosten 60 euro
Begeleiding Frans Maas
De acht bergen is de titel van het alom geprezen en bekroonde boek van de Italiaanse schrijver Paolo Cognetti. Dit succes heeft hij niet alleen te danken aan het indringende verhaal, maar ook aan de fraaie stijl waarin veel niet wordt gezegd, wel gesuggereerd.
Of zoals het in een recensie staat: Cognetti’s taal is helder als murmelend smeltwater, alles ademt liefde voor de wereld daarboven die de verteller verzoent met de ellende beneden in het dal
(Edwin Krijgsman).
Het verhaal beschrijft het verlangen van een gezin om zo vaak als dat kan de stad te verruilen voor de rust en de ongenaakbare schoonheid van de Italiaanse Alpen. Het is dáár dat de stadsjongen Pietro en de jonge bergbewoner Bruno vriendschap sluiten. Niet zozeer door te praten maar vooral door samen de bergen te verkennen groeit hun vriendschap. Ook Pietro’s vader neemt hen vaak mee op zijn tochten naar steeds andere bergtoppen.
Het verhaal van de vriendschap tussen de twee jongens, later mannen, en dat van de moeizame relatie tussen vader en zoon lopen subtiel door elkaar heen.
Dit diep menselijke verhaal speelt tegen de achtergrond van een prachtig landschap dat soms ook haar meedogenloze karakter toont. Maar altijd is er weer die drang verder te gaan, weer een andere berg te beklimmen, behalve die ene…
Op de achtergrond speelt zowel de moeilijke naoorlogse tijd mee als de zojuist voorbije crisis, die het leven van veel jonge Italianen behoorlijk uitzichtloos maakt.
Het verhaal snijdt op ingetogen en authentieke wijze tal van onderwerpen aan om met elkaar in gesprek te gaan: Over eenzaamheid, vriendschap en familierelaties. Over de ultieme onkenbaarheid en onbereikbaarheid van de eigen ziel en die van de ander. Over de archetypische tegenstelling tussen reizigers en achterblijvers (Trouw).
En misschien roept het ook je eigen ervaringen op met wat er tussen mensen kan gebeuren, juist in een onherbergzame omgeving.
Een voorwaarde om deel te nemen aan deze dag is dat u het boek gelezen heeft, zodat we onze ervaringen met elkaar kunnen delen.
Paolo Cognetti: De acht bergen. Uitgeverij: De Bezige Bij. 2017 ISBN 978 90 234 66413
Datum Vrijdag 16 november 2018 (10.30 – 16.00 uur)
Kosten 20 euro
Begeleiding Wil van der Heijden en Kees Weel