Dagen: Drie zaterdagen (11.00 – 16.30 uur)
Data: 20 sep – 4 okt – 18 okt
Kosten: 54 euro
Begeleiding: Wil van der Heijden en Lia Vergouwen

 

Van de schoonheid en de troost: zo luidt de titel van een veelgeprezen en bekroond programma dat Wim Kayzer indertijd maakte voor de VPRO televisie. Hij interviewde 26 befaamde kunstenaars, schrijvers, wetenschappers, filosofen en musici over datgene wat het leven voor hen de moeite waard maakt. Hoe weten zij te leven te midden van de vaak chaotische alledaagse werkelijkheid?

 

Kayzer legde hen de vraag voor wat in hun leven schoonheid vertegenwoordigt en of die schoonheid in staat is om troost te bieden in een somtijds mistroostig en bar bestaan. Een moeilijke vraag, waarop zijn gesprekspartners zoekend en tastend een antwoord zochten, zowel vanuit hun werk als hun persoonlijke leven. De reacties waren zeer uiteenlopend. Waar voor de een schoonheid en troost zitten in de ordening van het heelal, vindt een ander deze juist in het onvoorspelbare en het vergankelijke. Maar ook in muziek, oude familiefoto’s en zelfs in verdriet kan schoonheid schuilgaan.

 

Aan de hand van enkele indrukwekkende interviews zullen ook wij ons in deze cyclus bezighouden met de vraag wat ons leven de moeite waard maakt. Wat biedt mij zowel schoonheid als troost om me te verzoenen met het leven en met mijn persoonlijke leven?

 

We bekijken interviews met de filosoof Roger Scruton, de biologe Jane Goodall en de dichter en psychiater Rutger Kopland.

 

Deze cyclus heeft jarenlang veel belangstelling getrokken in het voormalige Vormingscentrum van de Norbertijner Abdij te Heeswijk o.l.v. Wil van der Heijden, en wordt nu voor het eerst aangeboden in het KCS.

 

In de bijeenkomsten zullen we graven naar de onderstroom die ons leven kleurt, maar waar we doorgaans niet zo uitvoerig bij stilstaan. Wie gelooft dat schoonheid en troost geen illusies zijn, maar mogelijk kunnen bijdragen aan een zinvol bestaan, is van harte welkom.

Dagen: Zes woensdagen (14.00 – 16.30 uur)
Data: 24 sep – 8 okt – 22 okt – 5 nov – 19 nov – 3 dec
Kosten: 54 euro
Begeleiding: Riet Spierings enn Mart Vogten

 

Veel te laat heb ik jou lief gekregen

schoonheid wat ben je oud wat ben je nieuw
veel te laat heb ik jou lief gekregen.
Binnen in mij was je, ik was buiten
en ik zocht jou als een ziende blinde
buiten mij, en uitgestort als water
liep ik van jou weg en liep verloren
tussen zoveel schoonheid die niet jij is.
(Huub Oosterhuis, Naar Augustinus: Belijdenissen 10.27)

 

In de hectiek en het rumoer van de dag, vol van kleine en grote zorgen, kunnen we soms een diep verlangen voelen naar stilte; een heimwee van de ziel om naar binnen te keren; los te laten de eeuwige gedachtestroom, emoties die in de weg zitten, om in een ruimte te komen waar je kan ‘ademen met je hart’. (Paul Begheyn)

 

Meditatie is de kunst van het aandachtig worden, liefdevol aandachtig naar wat zich in het stil zijn wil tonen; zonder ons te verliezen in de onophoudelijke stroom van gedachten en gevoelens. Dat vereist alertheid, een actieve houding die we kunnen inoefenen. We kunnen ontvankelijk worden wanneer we leren luisteren naar de stem die in de stilte spreekt.

 

Komen we dan in de buurt van die beelden uit de Bijbel: ‘de schat in de akker’, ‘de kostbare parel’, ‘de verloren drachme’, ‘de innerlijke tempel’?

 

Dat klinkt mooi. Maar is de stilte opzoeken wel zo’n aantrekkelijke bezigheid, ook al verlang je er soms naar? Is stil zijn en mediteren niet ongelofelijk saai en eigenlijk ‘verloren’ tijd?

 

Isaac van Ninivé, een Syrische woestijnmonnik uit de 7e eeuw, zegt er het volgende over: Heb de stilte lief boven alle dingen: zij zal je een vrucht aandragen die in woorden onmogelijk beschreven kan worden. In het begin zijn wij het, die onszelf dwingen te zwijgen. Maar vervolgens groeit er uit ons zwijgen iets wat ons tot het zwijgen aantrekt.

 

In de zes bijeenkomsten van deze cyclus gaat het ons voor alles om het verkennen van wat mediteren kan zijn. Is het iets voor jou? En wat doet het jou?

 

We oefenen, stap voor stap. Soms gaan we uit van teksten. We wisselen ervaringen aan elkaar uit en gaan daarover zo mogelijk met elkaar in gesprek.

 

Ook aan heel praktische zaken besteden we aandacht. Bijvoorbeeld aan lichaamshouding, rituelen, plaats, tijd en volharding.

 

In de tijd tussen de bijeenkomsten kunnen we uitproberen wat bij ons past.

Dagen: Vijf maandagen (14.00 – 16.30 uur)
Data
6 okt – 27 okt – 10 nov – 24 nov – 8 dec
Kosten
45 euro
Begeleiding
Janneke Krijger en Cees Savelkouls

 

Soms droom ik van situaties die nooit waar kunnen worden. Zo verbeeld ik me bijvoorbeeld stoutmoedig dat ik de kans krijg om met Prediker te praten, de schrijver van die ontroerende klacht over de vruchteloosheid van alle menselijk pogen. Ik zou diep voor hem buigen, want hij is tenslotte een van de grootste dichters, voor mij tenminste. En dan zou ik zijn hand grijpen. ‘Er is niets nieuws onder de zon,’ dat schreef jij Prediker. Maar je bent zelf onder de zon geboren. En het gedicht dat jij schiep, is ook nieuw. Want niemand vóór jou schreef het op. En al je lezers zijn ook nieuw onder de zon, want wie vóór jou leefde kon het gedicht niet lezen. (…) En Prediker ik wil ook nog vragen aan wat voor nieuwe dingen onder de zon je nu wilt gaan werken. Een nadere toevoeging aan de gedachten die je al neerschreef? Of zou je sommige ervan nu willen weerspreken? In je eerdere werk noemde je vreugde – het geeft toch niet dat ze vergankelijk is? Misschien gaat je nieuwe onder-de-zon-gedicht dus wel over vreugde. Heb je aantekeningen, een paar ontwerpen? Ik betwijfel dat je zult zeggen: ‘Ik heb alles al opgeschreven, ik heb niets toe te voegen.’ Geen enkele dichter ter wereld kan dat zeggen en wel het minst van al een groot dichter als jij.

 

Aldus Wisława Szymborska in 1996 in haar toespraak bij de uitreiking van de Nobelprijs voor literatuur. Zelf schrijft ze zoals Prediker over alles onder de zon. Een spiritualiteit van het dagelijkse leven. Bekeken metgeestdrift en vertwijfeling en met de humor die beide relativeert, en altijd, meent ze ook zelf met ‘verwondering’, verbazing zelfs. Verontschuldigend ‘onder één kleine ster’, maar niettemin een ster en in aandacht en inzicht nooit klein. Rond haar gedichten houden we in het najaar een vijftal bijeenkomsten op maandagmiddag.

 

We willen haar vooral zelf aan het woord laten in een thematische keuze uit haar gedichten. De thema‘s en de keuze van de gedichten zijn om te beginnen van haar zelf. Maar Szymborska zal – nu 85 jaar oud en met zo pas een nieuwe bundel ‘Dubbele Punt’, ook in het Nederlands – nog altijd de eerste zijn om ons uit te nodigen zelf ook met een keuze te komen. En dat hebben we dus gedaan.

 

Deze cyclus bieden we voor de tweede keer aan, maar nu zullen er ook andere gedichten worden gelezen. Zowel deelnemers aan de vorige cyclus als nieuwe belangstellenden zijn hartelijk welkom.

Dagen: Zes donderdagen (14.00 – 16.30 uur)
Data: 9 okt – 23 okt – 6 nov – 20 nov – 4 dec – 18 dec
Kosten: 54 euro
Begeleiding: Gertruud Padberg en Vic Bos

 

Lezen in het werk van schrijver, dichter en monnik Thomas Merton (1915-1968) is boeiend en verrassend. We maken kennis met een man die in zijn aandachtige aanwezigheid in de vrije natuur zich bewust wordt van zijn plaats als deel van die natuur. Op die eigen plek onder de hemel, in de alomvattende kosmos, buigt Thomas Merton zich naar binnen, leeg én vervuld, eenzaam én verbonden met wereld en mensheid. Een monnik bij wie contemplatie en actie zijn als in- en uitademen.

 

In zijn geschriften ontmoeten we een mens die ons veel facetten van zijn persoon laat zien: een denker, een brief- en dagboekschrijver, een poëet, een natuurbeschouwer, een zoeker, een vriend en een vreemdeling.

 

Merton uit zich o.a. als een kritisch contemplatief die openstaat voor God en wereld, als een warm voorstander en pionier van de interreligieuze dialoog en als een hartstochtelijk advocaat van gerechtigheid en vrede. Vele van zijn kritische waarnemingen en beschouwingen zijn nog steeds actueel. Enkele korte fragmenten voor een indruk.

 

In Louisville, op de hoek van de Fourth and Walnut, midden in de winkelbuurt, werd ik ineens overweldigd door het besef dat ik van al die mensen hield, dat zij bij mij hoorden en ik bij hen, dat wij geen vreemden voor elkaar konden zijn, ook al kenden wij elkaar niet eens. Het was alsof ik ontwaakte uit een droom van afgescheidenheid, van onechte zelfafzondering in een aparte wereld, de wereld van zelfverloochening en vermeende heiligheid. De hele illusie van een afgezonderd, heilig bestaan is een droom. (…) Dit gevoel bevrijd te zijn van een denkbeeldig verschil was voor mij zo’n opluchting en zo’n vreugde, dat ik bijna in lachen uitbarstte. (…) ‘Goddank, goddank, dat ik ben als de andere mensen, dat ik slechts een mens onder de mensen ben.’ (18 maart 1958)

 

Het is heerlijk plots te ontwaken in de eenzaamheid van de bossen en naar de lucht te kijken en de volslagen onzin van alles in te zien, zelfs van de hoogdravende spiritualiteit van de experts in het geestelijk leven en dan gewoon in lachen uit te barsten en te lachen om de lucht en de bomen, want God is niet te vangen in woorden of in systemen, ook niet in liturgische plechtigheden, zelfs niet in ‘contemplatie’ met een hoofdletter of in ascese of iets dergelijks en evenmin in het apostolaat. Heel zeker ook niet in boeken. Ik kan rustig doorgaan met schrijven, al zou men van mijn boeken evengoed papieren vliegtuigjes kunnen maken. (18 september 1958)

 

Mag ik wel zeggen dat ik een antwoord heb gevonden op de vragen die de mensen van onze tijd kwellen? Ik weet niet of ik wel antwoorden heb gevonden. Toen ik pas monnik was, was ik veel zekerder van ‘antwoorden’. Maar naarmate ik ouder word in het monastieke leven en verder doordring in de eenzaamheid, word ik er mij van bewust dat ik pas begonnen ben met het zoeken naar de vragen. (21 augustus 1967)

 

Door aan elkaar uit te wisselen wat ons bij het lezen van Thomas Merton het meest raakt – in welke zin dan ook – willen we op het spoor komen van wat ons beweegt, van wat voor ons leven kan zijn. De teksten, die we gebruiken, worden aan het begin van de bijeenkomsten uitgereikt.

Dagen: Drie maandagen (10.30 – 16.00 uur)
Data: 13 okt – 20 okt – 3 nov
Kosten: 54 euro
Begeleiding: Wim Bonarius en Joop Stam

 

De kerken lopen leeg en tegelijkertijd lijkt Nederland in de ban van een nieuw religieus ontwaken. Is het mogelijk dat het officiële spreken van de kerken niet meer wordt verstaan, waardoor de heilige boeken, waarop de religies zijn gebaseerd, aan waarde verliezen? Of worden ze niet meer begrepen, omdat ze geschreven zijn in een taal uit een oude cultuur? Niettemin blijkt in onze dagen de honger naar religiositeit groot te zijn, kennelijk een algemeen menselijke eigenschap, want de niet aan enige oude religie verwante ‘spirituele’ boeken vliegen over de toonbank.

 

Één van die boeken, met een oplage van ca. 150.000 exemplaren, is De kracht van het Nu van Eckhart Tolle (Ankh-Hermes, 2003, 191 blz.). Alleen al het feit dat de inhoud van dit boek zo velen schijnt aan te spreken nodigt ons uit er kennis van te nemen en ons zo mogelijk door de spirituele inhoud ervan te laten verrijken.

 

Ware religiositeit en mystiek hebben een duidelijke kern in zich, een kern waarin een zekere herkenning van kwaliteit zichtbaar wordt. De oude religieuze boeken, – voor het christendom blijven toonaangevend: het Oude- en Nieuwe Testament – , hebben in het verleden velen geïnspireerd en doen dat ook nu nog. Ze hebben daarmee a.h.w. hun religieuze kwaliteit bewezen. Deze geschriften bevatten namelijk vele ervaringsverhalen van mensen die in de verschillende omstandigheden van hun tijd inhoud probeerden te geven aan de zin van hun leven. Op deze wijze werden velen van hen ook gevoelig voor het GEHEIM van hun leven.

 

Is het mogelijk de inhoud van de nieuwe spirituele boeken langs die meetlat te leggen? Hebben de oude boeken een kritische en zuiverende functie in het verstaan van de hedendaagse werken? Maar andersom ook: hebben de nieuwe boeken een kritische en zuiverende, zelfs een functie van een eyeopener in het verstaan van de oude boeken? En zo niet op de oude boeken, dan wel op het functioneren van de instituties, die naar het schijnt de inhoud van die oude boeken verduisteren?

 

We willen op onderzoek gaan naar de overeenkomsten en de verschillen in de religieuze kernen van met name De Psalmen en het bovengenoemde boek van Eckhart Tolle. Wat inspireert ons en wat spreekt ons niet (meer) aan?

Dagen: Vijf dinsdagavonden (19.30 – 22.00 uur)
Data: 21 okt – 4 nov – 18 nov – 2 dec – 16 dec
Kosten: 45 euro
Begeleiding: Riet Spierings en Krijn Kramer

 

Want er zijn maar een paar daden die de menselijke taal in het bijzonderen mondjesmaat liefdedaden, liefdewerk noemt. Maar in de hemel krijgt geen enkele daad bijval als het geen liefdedaad is.

 

Het blijft aantrekkelijk om in de werken van Søren Kierkegaard te lezen, al leefde hij meer dan honderdvijftig jaar geleden. Hij schrijft diepzinnig en is soms moeilijk te volgen. Als geen ander beschrijft hij de mens tussen twee vuren, tijdelijkheid en eeuwigheid. Hij neemt de eeuwigheid uiterst serieus: hij hoopt en gelooft en koppelt daaraan zijn filosofie.

 

Het hoofdwerk van Kierkegaard over de liefde is onlangs verschenen in een nieuwe vertaling. Wat de liefde doet is de titel. Ook als het de liefde betreft, plaatst Kierkegaard de mens tussen twee vuren: het gaat om de goddelijke liefde die bron en grond is van alle menselijke liefde. Mag aardse liefde, gebaseerd op passie en aantrekking, er zijn? Heeft het christendom bedenkingen tegen beminnen en vriendschap? Of gaat het erom de menselijke liefde te verankeren in het eeuwige? Dat zijn de vragen die Kierkegaard aan de orde stelt.

 

Wat de liefde doet heeft Kierkegaard niet onder pseudoniem geschreven. Het valt onder zijn religieuze werken, waarin hij gedachten ontwikkelt om een christelijk leven op te bouwen.

 

Op vijf dinsdagavonden willen we gedeelten uit het boek lezen en daarover met elkaar in gesprek gaan. We proberen de tekst in onze eigen ervaring en onze eigen situatie te verstaan.

 

Bij de tekstlezing gebruiken we: Søren Kierkegaard, Wat de liefde doet. Een aantal christelijke overwegingen in de vorm van toespraken,vertaling en verklarende noten van Lineke Buijs en Andries Visser, ISBN 978 90 5573 784 0, Uitgeverij Damon, Budel, € 34,90.